-
1 gigno
gigno, gĕnŭi, gĕnĭtum, 3 (archaic primary form of the pres. gĕno, ĕre:I.genit,
Varr. R. R. 2, 2, 19: genunt, Varr. ap. Prisc. p. 898 P.:genat,
Varr. R. R. 1, 31, 4: genitur, Auct. ap. Cic. Inv. 2, 42, 122; Cic. de Or. 2, 32, 141:genuntur,
Varr. R. R. 2, 6, 3:genamur,
Censor. 3, 1; inf. pass. geni, Lucr. 3, 797; gen. gerund. genendi, Varr. R. R. 1, 40, 1:genendo,
Censor. 3, 1; Arn. 4, 21; inf. pres. pass. gignier, Lucr. 3, 623; 6, 246; 807), v. a. [root gen-; Sanscr. ǵan-, ǵanami, beget; gātis, birth; Gr. gen- in gignomai, genos, gunê; Lat. genus, genius, gener, gens; also nascor (gn-; cf. gnatus), natura; cf. gamos, gambros (v. Curt. Gr. Etym. 536); gigno for gigeno, redupl. like gignomai], to beget, bear, bring forth, produce; in pass., to be born, to spring, arise, proceed; of animate and inanimate subjects and objects (syn.: creo, genero, pario).Lit.: Saturno, quem Coelus genuit, Enn. ap. Non. 197, 9 (Ann. v. 27 Vahl.):II.sextus (Hercules) hic ex Alcumena, quem Juppiter genuit,
Cic. N. D. 3, 16, 42:nec Hecubam causam interitus fuisse Trojanis, quod Alexandrum genuerit, nec Tyndareum Agamemnoni, quod Clytaemnestram,
id. Fat. 15, 34:quaecumque animal pariunt, in capita gignunt,
bring forth their young with the head foremost, Plin. 10, 64, 84, § 183. So of the human mother (mostly post-Aug.):idcirco, inquit Lacaena, genueram (filium),
Cic. Tusc. 1, 42, 102:e septem liberis, quos ipsa genuisset, unum superesse,
Curt. 10, 5, 23:rectius Lolliam induci, quando nullos liberos genuisset,
Tac. A. 12, 2 init.; Val. Max. 7, 7, 4; so,ex aliquo,
Curt. 8, 3, 3; Tac. A. 12, 3:pisces ova cum genuerunt, relinquunt,
Cic. N. D. 2, 51, 129:ova,
Plin. 11, 37, 80, § 204:omnia quae terra gignat (shortly before, pariat),
Cic. N. D. 1, 2, 4; cf. id. Fin. 5, 11, 33: o Romule, Romule die, Qualem te patriae custodem di genuerunt! Enn. ap. Cic. Rep. 1, 41, 64 (Ann. v. 116 Vahl.); cf.:ut idem deus urbem hanc gentibus, vos huic urbi genuisse videatur,
Cic. Phil. 14, 12, 32:ita ut plurimum (aurum) Asturia gignat,
Plin. 33. [p. 815] 4, 21, §78: India eos (beryllos) gignit,
id. 37, 5, 20, § 76:ad majora quaedam natura nos genuit et conformavit,
Cic. Fin. 1, 7, 23:deus animum ex sua mente et divinitate genuit,
id. Univ. 8.— Pass., usu. with abl., of either or both parents:Meri bellatores gignuntur,
Plaut. Mil. 4, 2, 85:nuper erat genitus,
Ov. M. 10, 522:qui antecedente anno genitum eum scribant,
Suet. Tib. 5:septimo mense geniti,
Plin. 11, 37, 59, § 158:pellice genitus,
Liv. 40, 9, 2; Suet. Aug. 17:Jove genitus,
Curt. 8, 10, 1; 9, 8, 22:juvenes eadem matre geniti,
id. 6, 14, 4; Liv. 1, 3, 3; Suet. Aug. 17; id. Tib. 7; id. Ner. 5 fin.:genitum fratre adoptaverat,
Plin. Ep. 8, 18, 2.—Also with de, ab, ex:De quo Remulusque feroxque Acrota sunt geniti,
Ov. M. 14, 617:genitus de sanguine,
id. ib. 1, 748; id. H. 16, 117:de Jove,
Gell. 13, 1, 3 (cf. Cic. Rep. 2, 19, 34):filium ab eo genitum nominare,
Just. 12, 7, 10;but: a se (= ex se) genitum esse Vitellium,
Tac. H. 3, 64:puer ex ea genitus,
Curt. 8, 10, 36:(vacca) e terra genita,
Ov. M. 1, 615:dis genite et geniture deos,
Verg. A. 9, 642:dis genitus,
Quint. 1, 10, 9:adolescentis in omnium virtutum exempla geniti,
Vell. 2, 116, 2:quae in terris gignantur, ad usum hominum omnia creari,
Cic. Off. 1, 7, 22:nec enim id esset principium, quod gigneretur aliunde,
id. Rep. 6, 25:ubi tus gignitur,
Plaut. Trin. 4, 2, 89:Corycium nemus, ubi crocum gignitur,
Curt. 3, 4 fin. — Poet. with inf.:omne potens animal leti genitumque nocere,
Luc. 6, 485.— Absol.:ut in gignendo, in educando perfacile appareat,
Cic. Fin. 2, 33, 109:hae (mulieres), quae gignunt, imbecillos edunt,
Cels. 2, 1 med.Trop., to produce, occasion, cause:multa nobis blandimenta natura ipsa genuit,
Cic. Cael. 17, 41:haec ipsa virtus amicitiam et gignit et continet,
id. Lael. 6, 20:ludus genuit trepidum certamen et iram, Ira truces inimicitias et funebre bellum,
Hor. Ep. 1, 19, 48:qui genuit in hac urbe dicendi copiam,
Cic. Brut. 73, 255:praeceptiones,
Auct. Her. 4, 3, 5:probationes,
Quint. 5, 1, 1:mel gignit insaniam,
Plin. 21, 13, 45, § 177; cf.:baccharis odor somnum gignit,
id. 21, 19, 77, § 132:alium sitim gignit,
id. 20, 6, 23, § 57.—In pass., to be born, to spring, arise, proceed:cum ipse (Cato) sui generis initium ac nominis ab se gigni et propagari vellet,
Cic. Verr. 2, 5, 70, § 180:ex hac maxima libertate tyrannis gignitur et illa injustissima et durissima servitus,
id. Rep. 1, 44:et aegritudines et metus et reliquae perturbationes omnes gignuntur ex ea (intemperantia),
id. Tusc. 4, 9, 22: Plato eas (ideas) gigni negat et ait semper esse, id. Or. 3, 10:ipsi autem intelligamus natura gigni sensum diligendi et benevolentiae caritatem,
id. Lael. 9, 32:odia etiam gigni sempiterna (opp. exstingui familiaritates),
id. ib. 10, 35:in animorum permotione gignenda,
id. de Or. 3, 30, 118:de gignenda et comparanda sapientia,
Gell. 13, 8, 1.—Hence, gignentĭa, ĭum, n. (fruit-bearing), organic bodies, things that grow, as plants, trees, etc.:loca nuda gignentium,
Sall. J. 79, 6:ilex aucta in altitudinem, quo cuncta gignentium natura fert,
id. ib. 93, 4:animam animantium omnium non corpoream esse... omniumque gignentium esse seniorem,
App. Dogm. Plat. p. 193; opp. animalia, Lact. de Ira Dei, 1, 13. -
2 gnata
nascor, nātus, nasci (ante-class., and in poets of the class. period also gnatus, v. under P. a. B.; part. fut. nasciturus, Pall. Jun. 7, § 8; Vulg. Judic. 13, 8), 3, v. dep. [from gnascor, gnatus, root gen, whence gigno; cf. Gr. gennaô], to be born, to be begotten (of or by male or female).I.Lit.; constr. with ex or de and abl., or with abl. alone; rarely with ab and abl.1.With ex and abl. (esp. with name or other appellation of the mother):2.cum ex utrāque (uxore) filius natus esset,
Cic. de Or. 1, 40, 183:cujus ex filiā natus est Sestius,
id. Fam. 13, 8, 1:Servius Tullius ex serva Tarquiniensi natus,
id. Rep. 2, 21, 37:ex hac feminā debuit nasci, qui, etc.,
Sen. ad Helv. 16, 6:natam sibi ex Poppaeā filiam,
Tac. A. 15, 23 init.:ex Thetide natus,
Quint. 3, 7, 11:ex Urbiniā natus,
id. 7, 2, 5:Alexandri filius natus ex Barsine,
Just. 13, 2, 7; cf.:negantis (Domitii) quidquam ex se et Agrippinā nisi detestabile nasci potuisse,
Suet. Ner. 6:quod ex nobis natos liberos appellamus, idcirco Cerere nati nominati sunt Liber et Libera,
Cic. N. D. 2, 24, 62; cf.:convinces facile ex te esse natum, nam tui similis est probe,
Ter. Heaut. 5, 4, 7:ex militibus Romanis et Hispanis mulieribus natos se memorantes,
Liv. 43, 3, 2;very rarely with a designation of the father, and only with pronouns: ex hoc Domitius nascitur,
Suet. Ner. 4 init.:Neoptolemus ex quo nata est Olympias,
Just. 17, 3, 14:ex quo nasci nepotes deceat,
Plin. Ep. 1, 14, 2:illum ex me natum,
Val. Max. 5, 10 ext. 3; cf.:quod tibi filiolus vel filia nascitur ex me,
Juv. 9, 83.—With de and abl.:3.de tigride natus,
Ov. M. 9, 612; cf.:de stirpe dei nasci,
id. ib. 11, 312:de pellice natus,
id. ib. 4, 422:natus de muliere,
Vulg. Job, 14, 1; 15, 14. —With abl. (so usually with proper names;4.and with general designations of parents, family, etc.): quos omnes Erebo et Nocte natos ferunt,
Cic. N. D. 3, 17, 44:Hercules Jove natus,
id. ib. 3, 16, 42:Nilo natus,
id. ib. 3, 16, 42:nascetur Oedipus Lao,
id. Fat. 13, 30:patre Marte,
id. Rep. 2, 2, 4:Paulo,
id. Off. 1, 33, 121:privignus Poppaeā natus,
Suet. Ner. 55:Ascanius Creusā matre natus,
Liv. 1, 3, 2: Junia, Vell. 2, 127, 4:amplissimā familiā nati adulescentes,
Caes. B. G. 7, 37, 1:honestis parentibus,
Quint. 1, 11, 85; Sen. Contr. 7, 21, 1:Mela quibus Gallio et Seneca parentibus natus,
Tac. A. 16, 17:deus deo natus,
Liv. 1, 16, 3:imperioso patre,
id. 7, 4, 5; 9, 1, 12: Assaraco natus Capus, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 3, 35 (Ann. v. 31 Vahl.):patre certo nasci,
Cic. Rosc. Am. 16, 46:Apolline natus,
Ov. M. 15, 639: natus deā, son of a goddess, i. e. Achilles, id. M. 12, 86; so,natus deā,
of Æneas, Verg. A. 1, 582:matre Musā natus,
Cic. N. D. 3, 18, 45:nascetur pulcrā Trojanus origine Caesar,
Verg. A. 1, 286.—With ab and abl.:5.generari et nasci a principibus,
Tac. H. 1, 16:et qui nascentur ab illo,
Verg. G. 1, 434.—In other constrr.:B.post homines natos,
since men have lived, Cic. Phil. 11, 1, 1:post genus hominum natum,
id. Balb. 10, 26:in miseriam nascimur,
id. Tusc. 1, 5, 9:aves omnes in pedes nascuntur,
with the feet foremost, Plin. 10, 53, 74, § 149:ad homines nascendos vim hujus numeri (septenarii) pertinere,
to the formation of man in the womb, Gell. 3, 10, 7:homo nascitur ad laborem,
i. e. it is his nature to suffer it, Vulg. Job, 5, 7.—Transf., to rise, take beginning, derive origin, spring forth, grow, be found: O fortunatam natam me consule Romam, Cic. ap. Quint. 11, 1, 24; and ap. Juv. 10, 122:II.humi nascentia fraga,
Verg. E. 3, 92:cum nata fuerint folia,
Vulg. Marc. 13, 28:nascitur ibi plumbum album in mediterraneis regionibus,
is found, produced, Caes. B. G. 5, 12:onyx nascitur circa Thebas Aegyptias,
Plin. 36, 8, 12, § 61:ex palude nascitur amnis,
rises, id. 36, 26, 65, § 190:nascere, praeque diem veniens age, Lucifer, almum,
rise, Verg. E. 8, 17:unde nigerrimus Auster Nascitur,
id. G. 3, 278:nascens luna,
Hor. C. 3, 23, 2; id. S. 2, 4, 30:nascentia templa,
newly built, Mart. 6, 4, 3:Circaeis nata forent an Lucrinum ad saxum... ostrea,
Juv. 4, 140.— To rise, be formed (of a hill):ab eo flumine collis nascebatur,
Caes. B. G. 2, 18; cf.:nascitur altera moles,
Sil. 3, 530. —Trop.A.To arise, spring forth, proceed from, be produced:B.scribes ad me, ut mihi nascatur epistulae argumentum,
Cic. Fam. 16, 22, 2:nulla tam detestabilis pestis est, quae non homini ab homine nascatur,
id. Off. 2, 5, 16:fateor ea me studiose secutum ex quibus vera gloria nasci posset,
id. Fam. 15, 4, 13:facinus natum a cupiditate,
id. Verr. 2, 2, 34, § 82; id. Font. 16, 37:visus ei dicitur draco... dicere quo illa loci nasceretur,
id. Div. 2, 66, 135:strumae nascuntur maxime in cervice,
Cels. 5, 28, 7; 7, 12, 1 fin.; 7, 6, 4 fin.:onychem in Arabiae tantum montibus nasci putavere,
Plin. 36, 7, 12, § 59:frumenta nata sunt,
Cic. Verr. 2, 3, 63, § 147:ex quo uno haec omnia nata et profecta esse concedit,
id. Quint. 28, 85; id. Agr 2, 33, 90:profectio nata a timore defectionis,
Caes. B. G. 7, 43:querelae verae nascuntur pectore ab imo,
Cat. 64, 198:omnis obligatio vel ex contractu nascitur vel ex delicto,
Gai. Inst. 3, 88 sq. —With ut:ex hoc nascitur ut,
hence it follows that, Cic. Fin. 3, 19, 63; Sen. Ep. 74, 11.—Esp., of the spiritual renewal of a religious experience, to be regenerated, born again (eccl. Lat.):A.quod natum est ex spiritu, spiritus est,
Vulg. Johan. 3, 6:nasci denuo,
id. ib. 3, 7:natus ex Deo,
id. 1 Johan. 3, 9, etc.—Hence, P. a.nascens, entis, arising, beginning, nascent, infant, immature:2. B.ante Periclem et Thucydidem, qui non nascentibus Athenis, sed jam adultis fuerunt, littera nulla est, etc.,
Cic. Brut. 7, 27:eloquentiam pueris induunt adhuc nascentibus,
Petr. 4:(vitulus) vexat nascenti robora cornu,
Juv. 12, 9.—nātus, a, um, P. a., born; hence,1.Subst.: nātus ( gnātus), i, m., a son; and nāta ( gnāta), ae, f. (dat. and abl. pl. natabus, where ambiguity is to be avoided, Plaut. ap. Prisc. p. 733 P.; Inscr. Orell. 7421; Phocas, p. 1707 P.; v. Neue, Formenl. 1, p. 29), a daughter; in plur.: nati (gnati), children, offspring:2.caritas, quae est inter natos et parentes,
Cic. Lael. 8, 27:bellum prope inter parentes natosque,
Liv. 1, 23, 1; cf. id. 5, 40, 3:cum pecore et gnatis,
Hor. S. 2, 2, 115:et trepidae matres pressere ad pectora natos,
Verg. A. 7, 518: mihi ausculta, nate, pueros jube cremarier, Enn. [p. 1188] ap. Non. 246, 11 (Trag. v. 329 Vahl.); Hor. S. 1, 3, 43:natam conlocare alicui,
Plaut. Aul. Arg. 1, 15: o gnata, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 46 Vahl.):si quis gnatam pro mutā devovet agnā,
Hor. S. 2, 3, 219; cf. id. ib. 2, 3, 199: Hectoris natum de muro jactarier, Enn. ap. Varr. L. L. 10, § 70 Müll. (Trag. v. 130 Vahl.); so, Nerei natae, id. ap. Prisc. p. 733 P. (Trag. v. 135 Vahl.):maxima natarum Priami,
Verg. A. 1, 654; Ov. M. 13, 661.—Esp. in the phrase natus nemo, not a human being, nobody (Plautine for nemo mortalis):tamquam si natus nemo in aedibus habitet,
Plaut. Most. 2, 1, 55 Lorenz ad loc.; id. ib. 2, 2, 20:nato nemini,
id. Cas. 2, 4, 15; id. Ps. 1, 3, 63.—Adj.a.Natus alicui rei or ad aliquam rem, born, made, destined, designed, intended, produced by nature for any thing.(α).With dat. (class.):(β).me credo huic esse natum rei, ferundis miseriis,
Ter. Ad. 4, 2, 6:non sibi se soli natum meminerit, sed patriae, sed suis,
Cic. Fin. 2, 14, 45:natus huic imperio,
id. Cael. 24, 59:gurges atque helluo natus abdomini suo, non laudi atque gloriae,
id. Pis. 17, 41:Judaei et Syri, nationes natae servituti,
id. Prov. Cons. 5, 10. —With ad (class.):(γ).vir ad omnia summa natus,
Cic. Brut. 68, 239:natus ad haec tempora,
id. Phil. 12, 4, 9:ad dicendum natus aptusque,
id. de Or. 1, 22, 99:ad haudem et ad decus nati, suscepti, instituti sumus,
id. Fin. 5, 22, 63:ad hoc unum natus,
id. Or. 28, 99:ut ad cursum equus, ad arandum bos, ad indagandum canis, sic homo ad intellegendum et agendum natus est,
id. Fin. 2, 13, 40:natus ad sacra Cithaeron,
Ov. M. 2, 223:canor mulcendas natus ad aures,
id. ib. 5, 561.—With inf. ( poet.):(δ).quid meruere boves, animal... natum tolerare labores,
Ov. M. 15, 120: sentes tantummodo laedere natae, id. de Nuce, 113.—With in and acc. ( poet.):(ε).nati in usum laetitiae scyphi,
Hor. C. 1, 27, 1; Ov. M. 14, 99; 15, 117.—With propter (rare):b.apros, animal propter convivia natum,
Juv. 1, 141.—Formed or constituted by nature in any manner:(β).alius ager bene natus, alius male,
Varr. R. R. 1, 6, 1:sarmenta male nata,
Col. 4, 24, 7:ita natus locus est,
Liv. 9, 2:inculti versūs et male nati,
Hor. Ep. 2, 1, 233.—Pro re natā, or (ante- and post-class.) e re natā, under the present circumstances, according to the state of affairs, as matters are:c.ut in his pro re natā non incommode possint esse,
Cic. Att. 7, 14, 3:Antonii colloquium cum heroibus nostris pro re natā non incommodum,
id. ib. 14, 6, 1;7, 8, 2: e re natā melius fieri haud potuit, quam factum est,
Ter. Ad. 3, 1, 8; App. M. 4, p. 143, 38.—With a specification of time, so old, of the age of, etc.:eques Romanus annos prope XC. natus,
Cic. Verr. 2, 3, 25, § 62:annos natus unum et viginti,
id. de Or. 3, 20, 74:cum annos ad quinquaginta natus esset,
id. Clu. 40, 110:cum quinque et viginti natus annos dominatum occupavisset,
id. Tusc. 5, 20, 57:Cato annos quinque et octoginta natus excessit e vitā,
id. Brut. 20, 80; in inscr. ANNORVM NATVS, etc., Inscr. Mon. Scip. n. 7;Inscr. Marini Atti, p. 564.— Sometimes, in order to specify the age more exactly, major or minor, without or with quam, is added: annos nata est sedecim non major,
Ter. Eun. 3, 3, 23:minor quinque et viginti annis natus,
Nep. Han. 3, 2:minor triginta annis natus,
Cic. Verr. 2, 2, 49, § 122:homo annos natus major quadraginta,
over forty years old, Cic. Rosc. Am. 14, 49:Dionysius major annos sexaginta natus decessit,
Nep. Reg. 2, 3:cum liberis majoribus quam quindecim annos natis,
Liv. 45, 32, 3:minorem quam annos sex, majorem quam annos decem natam, negarunt capi fas esse,
Gell. 1, 12, 1.—For major, minor, sometimes with plus, minus (ante-class.):plus triginta annis natus sim,
Plaut. Men. 3, 1, 1:annos sexaginta natus es aut plus,
Ter. Heaut. 1, 1, 11; cf.:non amplius novem annos natus,
Nep. Han. 2, 3.— Act. collat. form: nasco, ĕre, to be born, etc.:ubi germen nascere coeperit,
Cato, R. R. 151 fin. -
3 nascor
nascor, nātus, nasci (ante-class., and in poets of the class. period also gnatus, v. under P. a. B.; part. fut. nasciturus, Pall. Jun. 7, § 8; Vulg. Judic. 13, 8), 3, v. dep. [from gnascor, gnatus, root gen, whence gigno; cf. Gr. gennaô], to be born, to be begotten (of or by male or female).I.Lit.; constr. with ex or de and abl., or with abl. alone; rarely with ab and abl.1.With ex and abl. (esp. with name or other appellation of the mother):2.cum ex utrāque (uxore) filius natus esset,
Cic. de Or. 1, 40, 183:cujus ex filiā natus est Sestius,
id. Fam. 13, 8, 1:Servius Tullius ex serva Tarquiniensi natus,
id. Rep. 2, 21, 37:ex hac feminā debuit nasci, qui, etc.,
Sen. ad Helv. 16, 6:natam sibi ex Poppaeā filiam,
Tac. A. 15, 23 init.:ex Thetide natus,
Quint. 3, 7, 11:ex Urbiniā natus,
id. 7, 2, 5:Alexandri filius natus ex Barsine,
Just. 13, 2, 7; cf.:negantis (Domitii) quidquam ex se et Agrippinā nisi detestabile nasci potuisse,
Suet. Ner. 6:quod ex nobis natos liberos appellamus, idcirco Cerere nati nominati sunt Liber et Libera,
Cic. N. D. 2, 24, 62; cf.:convinces facile ex te esse natum, nam tui similis est probe,
Ter. Heaut. 5, 4, 7:ex militibus Romanis et Hispanis mulieribus natos se memorantes,
Liv. 43, 3, 2;very rarely with a designation of the father, and only with pronouns: ex hoc Domitius nascitur,
Suet. Ner. 4 init.:Neoptolemus ex quo nata est Olympias,
Just. 17, 3, 14:ex quo nasci nepotes deceat,
Plin. Ep. 1, 14, 2:illum ex me natum,
Val. Max. 5, 10 ext. 3; cf.:quod tibi filiolus vel filia nascitur ex me,
Juv. 9, 83.—With de and abl.:3.de tigride natus,
Ov. M. 9, 612; cf.:de stirpe dei nasci,
id. ib. 11, 312:de pellice natus,
id. ib. 4, 422:natus de muliere,
Vulg. Job, 14, 1; 15, 14. —With abl. (so usually with proper names;4.and with general designations of parents, family, etc.): quos omnes Erebo et Nocte natos ferunt,
Cic. N. D. 3, 17, 44:Hercules Jove natus,
id. ib. 3, 16, 42:Nilo natus,
id. ib. 3, 16, 42:nascetur Oedipus Lao,
id. Fat. 13, 30:patre Marte,
id. Rep. 2, 2, 4:Paulo,
id. Off. 1, 33, 121:privignus Poppaeā natus,
Suet. Ner. 55:Ascanius Creusā matre natus,
Liv. 1, 3, 2: Junia, Vell. 2, 127, 4:amplissimā familiā nati adulescentes,
Caes. B. G. 7, 37, 1:honestis parentibus,
Quint. 1, 11, 85; Sen. Contr. 7, 21, 1:Mela quibus Gallio et Seneca parentibus natus,
Tac. A. 16, 17:deus deo natus,
Liv. 1, 16, 3:imperioso patre,
id. 7, 4, 5; 9, 1, 12: Assaraco natus Capus, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 3, 35 (Ann. v. 31 Vahl.):patre certo nasci,
Cic. Rosc. Am. 16, 46:Apolline natus,
Ov. M. 15, 639: natus deā, son of a goddess, i. e. Achilles, id. M. 12, 86; so,natus deā,
of Æneas, Verg. A. 1, 582:matre Musā natus,
Cic. N. D. 3, 18, 45:nascetur pulcrā Trojanus origine Caesar,
Verg. A. 1, 286.—With ab and abl.:5.generari et nasci a principibus,
Tac. H. 1, 16:et qui nascentur ab illo,
Verg. G. 1, 434.—In other constrr.:B.post homines natos,
since men have lived, Cic. Phil. 11, 1, 1:post genus hominum natum,
id. Balb. 10, 26:in miseriam nascimur,
id. Tusc. 1, 5, 9:aves omnes in pedes nascuntur,
with the feet foremost, Plin. 10, 53, 74, § 149:ad homines nascendos vim hujus numeri (septenarii) pertinere,
to the formation of man in the womb, Gell. 3, 10, 7:homo nascitur ad laborem,
i. e. it is his nature to suffer it, Vulg. Job, 5, 7.—Transf., to rise, take beginning, derive origin, spring forth, grow, be found: O fortunatam natam me consule Romam, Cic. ap. Quint. 11, 1, 24; and ap. Juv. 10, 122:II.humi nascentia fraga,
Verg. E. 3, 92:cum nata fuerint folia,
Vulg. Marc. 13, 28:nascitur ibi plumbum album in mediterraneis regionibus,
is found, produced, Caes. B. G. 5, 12:onyx nascitur circa Thebas Aegyptias,
Plin. 36, 8, 12, § 61:ex palude nascitur amnis,
rises, id. 36, 26, 65, § 190:nascere, praeque diem veniens age, Lucifer, almum,
rise, Verg. E. 8, 17:unde nigerrimus Auster Nascitur,
id. G. 3, 278:nascens luna,
Hor. C. 3, 23, 2; id. S. 2, 4, 30:nascentia templa,
newly built, Mart. 6, 4, 3:Circaeis nata forent an Lucrinum ad saxum... ostrea,
Juv. 4, 140.— To rise, be formed (of a hill):ab eo flumine collis nascebatur,
Caes. B. G. 2, 18; cf.:nascitur altera moles,
Sil. 3, 530. —Trop.A.To arise, spring forth, proceed from, be produced:B.scribes ad me, ut mihi nascatur epistulae argumentum,
Cic. Fam. 16, 22, 2:nulla tam detestabilis pestis est, quae non homini ab homine nascatur,
id. Off. 2, 5, 16:fateor ea me studiose secutum ex quibus vera gloria nasci posset,
id. Fam. 15, 4, 13:facinus natum a cupiditate,
id. Verr. 2, 2, 34, § 82; id. Font. 16, 37:visus ei dicitur draco... dicere quo illa loci nasceretur,
id. Div. 2, 66, 135:strumae nascuntur maxime in cervice,
Cels. 5, 28, 7; 7, 12, 1 fin.; 7, 6, 4 fin.:onychem in Arabiae tantum montibus nasci putavere,
Plin. 36, 7, 12, § 59:frumenta nata sunt,
Cic. Verr. 2, 3, 63, § 147:ex quo uno haec omnia nata et profecta esse concedit,
id. Quint. 28, 85; id. Agr 2, 33, 90:profectio nata a timore defectionis,
Caes. B. G. 7, 43:querelae verae nascuntur pectore ab imo,
Cat. 64, 198:omnis obligatio vel ex contractu nascitur vel ex delicto,
Gai. Inst. 3, 88 sq. —With ut:ex hoc nascitur ut,
hence it follows that, Cic. Fin. 3, 19, 63; Sen. Ep. 74, 11.—Esp., of the spiritual renewal of a religious experience, to be regenerated, born again (eccl. Lat.):A.quod natum est ex spiritu, spiritus est,
Vulg. Johan. 3, 6:nasci denuo,
id. ib. 3, 7:natus ex Deo,
id. 1 Johan. 3, 9, etc.—Hence, P. a.nascens, entis, arising, beginning, nascent, infant, immature:2. B.ante Periclem et Thucydidem, qui non nascentibus Athenis, sed jam adultis fuerunt, littera nulla est, etc.,
Cic. Brut. 7, 27:eloquentiam pueris induunt adhuc nascentibus,
Petr. 4:(vitulus) vexat nascenti robora cornu,
Juv. 12, 9.—nātus, a, um, P. a., born; hence,1.Subst.: nātus ( gnātus), i, m., a son; and nāta ( gnāta), ae, f. (dat. and abl. pl. natabus, where ambiguity is to be avoided, Plaut. ap. Prisc. p. 733 P.; Inscr. Orell. 7421; Phocas, p. 1707 P.; v. Neue, Formenl. 1, p. 29), a daughter; in plur.: nati (gnati), children, offspring:2.caritas, quae est inter natos et parentes,
Cic. Lael. 8, 27:bellum prope inter parentes natosque,
Liv. 1, 23, 1; cf. id. 5, 40, 3:cum pecore et gnatis,
Hor. S. 2, 2, 115:et trepidae matres pressere ad pectora natos,
Verg. A. 7, 518: mihi ausculta, nate, pueros jube cremarier, Enn. [p. 1188] ap. Non. 246, 11 (Trag. v. 329 Vahl.); Hor. S. 1, 3, 43:natam conlocare alicui,
Plaut. Aul. Arg. 1, 15: o gnata, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 46 Vahl.):si quis gnatam pro mutā devovet agnā,
Hor. S. 2, 3, 219; cf. id. ib. 2, 3, 199: Hectoris natum de muro jactarier, Enn. ap. Varr. L. L. 10, § 70 Müll. (Trag. v. 130 Vahl.); so, Nerei natae, id. ap. Prisc. p. 733 P. (Trag. v. 135 Vahl.):maxima natarum Priami,
Verg. A. 1, 654; Ov. M. 13, 661.—Esp. in the phrase natus nemo, not a human being, nobody (Plautine for nemo mortalis):tamquam si natus nemo in aedibus habitet,
Plaut. Most. 2, 1, 55 Lorenz ad loc.; id. ib. 2, 2, 20:nato nemini,
id. Cas. 2, 4, 15; id. Ps. 1, 3, 63.—Adj.a.Natus alicui rei or ad aliquam rem, born, made, destined, designed, intended, produced by nature for any thing.(α).With dat. (class.):(β).me credo huic esse natum rei, ferundis miseriis,
Ter. Ad. 4, 2, 6:non sibi se soli natum meminerit, sed patriae, sed suis,
Cic. Fin. 2, 14, 45:natus huic imperio,
id. Cael. 24, 59:gurges atque helluo natus abdomini suo, non laudi atque gloriae,
id. Pis. 17, 41:Judaei et Syri, nationes natae servituti,
id. Prov. Cons. 5, 10. —With ad (class.):(γ).vir ad omnia summa natus,
Cic. Brut. 68, 239:natus ad haec tempora,
id. Phil. 12, 4, 9:ad dicendum natus aptusque,
id. de Or. 1, 22, 99:ad haudem et ad decus nati, suscepti, instituti sumus,
id. Fin. 5, 22, 63:ad hoc unum natus,
id. Or. 28, 99:ut ad cursum equus, ad arandum bos, ad indagandum canis, sic homo ad intellegendum et agendum natus est,
id. Fin. 2, 13, 40:natus ad sacra Cithaeron,
Ov. M. 2, 223:canor mulcendas natus ad aures,
id. ib. 5, 561.—With inf. ( poet.):(δ).quid meruere boves, animal... natum tolerare labores,
Ov. M. 15, 120: sentes tantummodo laedere natae, id. de Nuce, 113.—With in and acc. ( poet.):(ε).nati in usum laetitiae scyphi,
Hor. C. 1, 27, 1; Ov. M. 14, 99; 15, 117.—With propter (rare):b.apros, animal propter convivia natum,
Juv. 1, 141.—Formed or constituted by nature in any manner:(β).alius ager bene natus, alius male,
Varr. R. R. 1, 6, 1:sarmenta male nata,
Col. 4, 24, 7:ita natus locus est,
Liv. 9, 2:inculti versūs et male nati,
Hor. Ep. 2, 1, 233.—Pro re natā, or (ante- and post-class.) e re natā, under the present circumstances, according to the state of affairs, as matters are:c.ut in his pro re natā non incommode possint esse,
Cic. Att. 7, 14, 3:Antonii colloquium cum heroibus nostris pro re natā non incommodum,
id. ib. 14, 6, 1;7, 8, 2: e re natā melius fieri haud potuit, quam factum est,
Ter. Ad. 3, 1, 8; App. M. 4, p. 143, 38.—With a specification of time, so old, of the age of, etc.:eques Romanus annos prope XC. natus,
Cic. Verr. 2, 3, 25, § 62:annos natus unum et viginti,
id. de Or. 3, 20, 74:cum annos ad quinquaginta natus esset,
id. Clu. 40, 110:cum quinque et viginti natus annos dominatum occupavisset,
id. Tusc. 5, 20, 57:Cato annos quinque et octoginta natus excessit e vitā,
id. Brut. 20, 80; in inscr. ANNORVM NATVS, etc., Inscr. Mon. Scip. n. 7;Inscr. Marini Atti, p. 564.— Sometimes, in order to specify the age more exactly, major or minor, without or with quam, is added: annos nata est sedecim non major,
Ter. Eun. 3, 3, 23:minor quinque et viginti annis natus,
Nep. Han. 3, 2:minor triginta annis natus,
Cic. Verr. 2, 2, 49, § 122:homo annos natus major quadraginta,
over forty years old, Cic. Rosc. Am. 14, 49:Dionysius major annos sexaginta natus decessit,
Nep. Reg. 2, 3:cum liberis majoribus quam quindecim annos natis,
Liv. 45, 32, 3:minorem quam annos sex, majorem quam annos decem natam, negarunt capi fas esse,
Gell. 1, 12, 1.—For major, minor, sometimes with plus, minus (ante-class.):plus triginta annis natus sim,
Plaut. Men. 3, 1, 1:annos sexaginta natus es aut plus,
Ter. Heaut. 1, 1, 11; cf.:non amplius novem annos natus,
Nep. Han. 2, 3.— Act. collat. form: nasco, ĕre, to be born, etc.:ubi germen nascere coeperit,
Cato, R. R. 151 fin.
См. также в других словарях:
Organic — Or*gan ic, a. [L. organicus, Gr. ?: cf. F. organique.] 1. (Biol.) Of or pertaining to an organ or its functions, or to objects composed of organs; consisting of organs, or containing them; as, the organic structure of animals and plants;… … The Collaborative International Dictionary of English
Organic analysis — Organic Or*gan ic, a. [L. organicus, Gr. ?: cf. F. organique.] 1. (Biol.) Of or pertaining to an organ or its functions, or to objects composed of organs; consisting of organs, or containing them; as, the organic structure of animals and plants;… … The Collaborative International Dictionary of English
Organic chemistry — Organic Or*gan ic, a. [L. organicus, Gr. ?: cf. F. organique.] 1. (Biol.) Of or pertaining to an organ or its functions, or to objects composed of organs; consisting of organs, or containing them; as, the organic structure of animals and plants;… … The Collaborative International Dictionary of English
Organic compounds — Organic Or*gan ic, a. [L. organicus, Gr. ?: cf. F. organique.] 1. (Biol.) Of or pertaining to an organ or its functions, or to objects composed of organs; consisting of organs, or containing them; as, the organic structure of animals and plants;… … The Collaborative International Dictionary of English
Organic description of a curve — Organic Or*gan ic, a. [L. organicus, Gr. ?: cf. F. organique.] 1. (Biol.) Of or pertaining to an organ or its functions, or to objects composed of organs; consisting of organs, or containing them; as, the organic structure of animals and plants;… … The Collaborative International Dictionary of English
Organic disease — Organic Or*gan ic, a. [L. organicus, Gr. ?: cf. F. organique.] 1. (Biol.) Of or pertaining to an organ or its functions, or to objects composed of organs; consisting of organs, or containing them; as, the organic structure of animals and plants;… … The Collaborative International Dictionary of English
Organic electricity — Organic Or*gan ic, a. [L. organicus, Gr. ?: cf. F. organique.] 1. (Biol.) Of or pertaining to an organ or its functions, or to objects composed of organs; consisting of organs, or containing them; as, the organic structure of animals and plants;… … The Collaborative International Dictionary of English
Organic law — Organic Or*gan ic, a. [L. organicus, Gr. ?: cf. F. organique.] 1. (Biol.) Of or pertaining to an organ or its functions, or to objects composed of organs; consisting of organs, or containing them; as, the organic structure of animals and plants;… … The Collaborative International Dictionary of English
Organic laws — Organic Or*gan ic, a. [L. organicus, Gr. ?: cf. F. organique.] 1. (Biol.) Of or pertaining to an organ or its functions, or to objects composed of organs; consisting of organs, or containing them; as, the organic structure of animals and plants;… … The Collaborative International Dictionary of English
Organic stricture — Organic Or*gan ic, a. [L. organicus, Gr. ?: cf. F. organique.] 1. (Biol.) Of or pertaining to an organ or its functions, or to objects composed of organs; consisting of organs, or containing them; as, the organic structure of animals and plants;… … The Collaborative International Dictionary of English
Organic aquaculture — is becoming increasingly important as consumers become more environmentally aware, and concerns about sustainability and harmful impacts are becoming more prevalent [1]. Aquaculture has the highest rate of expansion[1] and Certified organic… … Wikipedia